Arketipler, efsanelerin kurucusu ve aynı zamanda bilinçaltımızın ürünleri olan, dünyanın her tarafında görülen, kollektif yapıya sahip şekiller ve imgelerdir. Kültür Sanat alemi de bu kuramdan yola çıkarak, bolca ekmek yemiştir, yemeye de devam edecektir: Star Wars, Jung arketiplerine göre hazırlanmış en önemli baş yapıttır. Titanic, Gladyatör bunlardan bazılardır.
Türk televizyon tarihinin, bitmek bilmeyen, ölenin bir sonraki haftaya uyanarak merakı her daim ayakta tutan bir dizi sektörü varken, markalaşmanın yolunu uzakta aramamak gerek.
Önümüzden ne Ezeller ne Polat Alemdarlar ne Çakırlar geçti… Kurtlar Vadisi’nin zamanında yayınladığı Perşembe günlerinde, hırsızlık olayları tavan yapardı. Herkesin, ekran başına kilitlendiği dizide, ne markalar büyüdü, kimler kimler şöhret yoluna adım attı, kimler bugünün Starları oldu…
Ellere, emeklere sağlık, diyecek çok laf yok. Ama oldu da nasıl oldu diye bakarsanız, işin alametifarikası, aslında 1875 yılında doğan pek sevgili Carl Gustav Jung’un ortaya attığı “arketiplerde” gizli bana sorarsanız.
“Arketipler, efsanelerin kurucusu ve aynı zamanda bilinçaltımızın ürünleri olan, dünyanın her tarafında görülen, kollektif yapıya sahip şekiller ve imgelerdir.” (Jung, Psikoloji ve Din)
Jung’un bu görüşü, Hollywood’dan edebiyata, sanattan resime kadar pek çok alanda vücut bulmuştur. Herkesin bilincinde net bir yeri olan karakterler yaratarak, üzerine ilgi toplamak istediğiniz unsuru daha anlaşılır kılabilirsiniz. Sonuçta kırmızı başlıklı kız, masumdur, kurt ise kötü kalplidir. Bu her ülkede, her kültürde böyle kabul edilmiştir. Avcı ise gelip, tüm sorunları çözen kahramandır. Demek ki, her kültür içerisinde iyiler, kötüler, kahramanlar, masumlar, komikler vardır.
Kültür Sanat alemi de bu kuramdan yola çıkarak, bolca ekmek yemiştir, yemeye de devam edecektir: Star Wars, Jung arketiplerine göre hazırlanmış en önemli baş yapıttır. Titanic, Gladyatör bunlardan bazılardır.
Bizdeyse, Kurtlar Vadisi, Arka Sokaklar, Asmalı Konak, son dönemde İstanbul’lu Gelin, İçerde gibi pek çok dizi bu karakter yapılarına uygun ilerlemektedir.
12 Tane arketip vardır, 13.sünün çalışıldığı konuşulmaktaydı, ne oldu son durum bilmiyorum.
Yaratıcı (Creator)
Anne (Caregiver)
Hükümdar (Ruler)
Animatör (Jester)
İçimizden biri (Regular guy/gal)
Aşık (Lover)
Kahraman (Hero)
Asi (Outlaw)
Sihirbaz (Magician)
Masum (Innocent)
Kaşif (Explorer)
Bilge (Sage)
Bunların görevleri ve tavırları tanımlıdır. Bir kahraman her zaman önce zorluklar yaşar, görevini kabul etmez, sonra mutlaka bir Bilge gelir ve onun görevini hatırlatır, maceraya davet eder. Macera sırasında dost- düşman belli olur, arada kahraman mutlaka âşık olur. Mutlaka hayatında kendimize yakın hissedeceğimiz bir sempatik dostu, komik bir arkadaşı, baş etmeye çalıştığı asiler, kötü kalpli asiler ve hükümdarlar vardır. Çok tanıdık geldi değil mi?
Bu arketipleri, markalara uyarlayalım mı?
Hadi şimdi siz markanızı masaya yatırın, ulaşmak istediğiniz tüketiciye, en fazla hitap edecek arketip ne, bunun yolunu, öyküsünü, yan karakterlerini nasıl kurgularsınız bir bakın.
Ve stratejinizi yazmaya başlayın: “Bir varmış bir yokmuş…”
Comments