Khiva, Türk dünyasının önemli bir hazinesidir. Türk kültürünün, sanatının, ticaretinin ve askeri stratejisinin önemli bir merkezi olan Khiva, Türk dünyasının tarihini ve kültürünü anlamak için önemli bir yerdir. Ve mutlaka görülmesi gereken tarihi ve turistik mekanların başında gelmelidir.
Khiva’yı görmeden ne Türk Dünyasını ne de İpek Yolunu tam anlayabilirsiniz. Turistik broşürlerde Hive veya Xiva olarak da geçiyor. Daha önce gördüğüm Buhara beni çok etkilemişti, Khiva’nın etkisi daha derin oldu. Şehirden ayrılmak zor geldi.
Bu gezimin bir güzelliği daha oldu. Buhara, Semerkant ve Khiva’yı Türkiye’de en iyi bilen gezginlerin başında Süleyman Gündüz geliyor. İyi bir gözlemci, iyi bir okuyucu ve iyi bir fotoğrafçı olduğu kadar iyi bir anlatıcıdır da. Onunla Khiva’da Cuma Camii’nin yanında buluştuk ve keyifli tarihi anılara daldık.
Elimizdeki algoritma
Khiva demek Harezmliler demektir. Harezmlilerin etkisi ne yazık ki günümüzde pek anlatılmıyor. İskitler ve Sakalar varken Harezmliler de vardı. Nukus’tan Khiva’ya giderken, cep telefonuna Khiva yazıp, o navigasyona bakarak yolumuzu takip ettik. İşte cep telefonlarının ve sosyal medya uygulamalarının algoritmalarını borçlu olduğumuz yer işte Harezmlilerin evladı Al Harizmî’dir. Matematiğin babası olarak bilinen ve sıfırı bulan Al Harizmi’nin önemi o kadar ki Algoritma kelimesi onun adından geliyor.
Sadece o mu? Tıbbın babası kabul edilen İbn-i Sina da buralıdır. Biruni de öyle. Batıda Aliboron olarak bilinir ve matematiğin yanı sıra doğa bilimleri ve astronomide de öncü bir isimdir. Biruni, kendisinden asırlar sonra gelecek olan Al Harizmi de etkileyen kişidir.
Al Harizmi ile İbn-i Sina’nın mektuplaşarak bazı teorik tartışmalar yaptıkları da bilinmektedir. Semerkant ve Buhara’nın ünlü ilim insanlarını saymıyorum.
Hatta, burada doğan ve zamanının filozofu olarak da kabul edilen Zemahşeri müfessir, fıkıh ve kelam alimi olmasının yanı sıra Arapça gramerlerini de oluşturan bir dil bilimcidir.
Bilimde yarışan üç şehir
İnsan düşünüyor!.. Amu Derya nehri boyunca saatlerce yol alıyorsunuz ve etrafta tek bir tepe bile yok. Sanki sakin bir okyanus ortasındasınız. Böyle bir okyanusun ortasında nasıl oluyor da her türlü bilimin tedris edildiği yüzlerce medrese iç içe var olabiliyor. Kale içi sanki medrese ve kervansaraylardan oluşuyor.
Şunu unutmayalım: İlim, yokluğa bile bir varlık kazandırıyor. Semerkant’ı, Buhara’yı ve Khiva’yı bugün ayakta tutan şey, buraların Asya’nın en önemli ilim yuvaları olmasıdır.
Khiva, Özbekistan'ın kuzeyinde, Amu Derya Nehri'nin kıyısında yer alan bir şehirdir. Tarihi MÖ 2000'lere kadar uzanan Khiva, Türk dünyasının en önemli şehirlerinden biridir. Şehir, yüzyıllar boyunca bir ticaret merkezi, bir kültür merkezi ve bir askeri üs olarak hizmet vermiştir.
Khiva'nın tarihi ve stratejik önemi, şehrin konumundan kaynaklanmaktadır. Şehir, Orta Asya'nın ana ticaret yollarının kavşağında yer almaktadır. Bu konum, Khiva'yı bir ticaret merkezi olarak önemli hale getirmiştir. Şehir, Orta Asya'nın dört bir yanından gelen tüccarlar için bir buluşma noktası olmuştur. Yukarıda belirttiğim gibi, Khiva ayrıca bir kültür merkezi olarak da önemli olmuştur. Şehir, İslam sanatının ve mimarisinin önemli bir merkezi olarak uzun yıllar öncü nitelikleri etrafındaki coğrafyaya yayılmıştır. Khiva'da bulunan birçok tarihi cami, medrese ve kervansaray farklı özellikleriyle de şehircilik ve mimaride örnek olmuştur.
Khiva, Türk dünyasının tarihi ve stratejik önemini taşıyan bir şehirdir. Şehir, yüzyıllar boyunca Türklerin önemli bir merkezi olmuştur. Khiva, Türk kültürünün ve geleneklerinin önemli bir hazinesidir.
Khiva'nın Türk Dünyasına kazandırdıkları
Özetlemek gerekirse; Khiva, Türk dünyasına önemli katkılarda bulunmuştur. Bu katkılar arasında şunlar sayılabilir:
● Khiva, Türk kültürünün ve sanatının önemli bir merkezi olmuştur. Şehir, birçok Türk ozanı ve şairin yetiştiği bir yer olmuştur. Khiva'da birçok tarihi cami, medrese ve kervansaray bulunmaktadır.
● Khiva, Orta Asya'nın önemli bir ticaret merkezi olmuştur. Şehir, Orta Asya'nın dört bir yanından gelen tüccarlar için bir buluşma noktası olmuştur. Khiva'nın ticaret ve ekonomi alanındaki önemi, Türk dünyasının ekonomik gelişimine katkıda bulunmuştur.
● Khiva, önemli bir askeri üs olmuştur. Şehir, Orta Asya'nın savunmasında önemli bir rol oynamıştır. Khiva'nın askeri strateji alanındaki önemi, Türk dünyasının güvenliğine katkıda bulunmuştur.
Khiva, Türk dünyasının önemli bir hazinesidir. Şehir, Türk kültürünün, sanatının, ticaretinin ve askeri stratejisinin önemli bir merkezi olmuştur. Khiva, Türk dünyasının tarihini ve kültürünü anlamak için önemli bir yerdir. Ve mutlaka görülmesi gereken tarihi ve turistik mekanların başında gelmelidir.
Gönlümüz ayrılmak istemese de, işimiz yola koyulmayı gerektiriyordu. Sonunda yaşlı bir teyzenin tandırın başında sıcak ekmeğini takarken, bir rehber eşliğinde iki günlük yeni bir tur planlama niyetiyle ayrılmak zorunda kaldık.
Commentaires